२०५८ सालको जेठ महिना  थियो । म   भर्खर प्लस टु सकेर रिजल्टको प्रतिक्षामा घरैमै थिएं । सधैं जसो बिहान ६ बजेको पत्र पत्रीकाको समाचार रडियोमा सुन्थें । त्यतिबेला अहिले जस्तो अनलाइन समाचार त टाढैको कुरा एफ.एम र पत्रीकाको पनि पहुँच  कमै थियो ।  

सूचना  र समाचारको लागी  सरकारी मुखपत्र कै भर पर्नु पर्ने थियो ।  अलिकती निष्पक्ष्य समाचार सुन्न बिबिसिकै भर पर्नु पर्ने अवस्था थियो ।  बिहान ६ बजेको समाचार   सुन्न रेडियो नेपाल लगएं तर रेडियोमा एकोहोरो धुन मात्रै  बज्यो ।  घडी हेरें सभा  ६ भैसक्यो तर धुन बाहेक केही बजेन ।रेडियो बन्द गरेर म अरुनै काममा लागे ।  एक घण्टा  पछी फेरी रडियो  खोले धुन त्यही मात्रै  बजेको छ । त्यसपछी भने मलाई शंका लाग्यो र रडियोको सर्ट वेभमा बिबिसि अङ्रेजी खोलें । रेडियो  खोलेको मात्र  के  थिएं एकोहोरो नेपालमा  राजा बिरेन्द्र मारिए बाहेक केही भनेन ।  म एक छिन  अक्क न बक्क भएं एक्कासी चर्को स्वरमा बोल्न पुगेछु ए आमा राजलाई त मारेछन !

मेरो घरमा खासै धेरै अरु बुझ्ने कोही थिएनन् त्यसपछी म रडियो  लिएर गाउँतिर अली बुझ्ने भएतर्फ लागें ।  सबै रडियोको एकोहोरो धुन मात्रै  सुनेर बसेका   रहेछन । त्यतिबेला गाउँमा अली कती जाने बुझेको काठमाडौं  आउने जाने गर्ने डिट्ठा बा र बीचारी बा मात्रै  हुनुहुन्थ्यो  ।  मैले एक्कासी  ए बा राजालाई त मारेछन  भन्दै थिएं चर्को स्वरमा जबाफ  आयो हँ के भन्छ  यो  ? मैले रेडियो साथै  लगेकोले बिबिसि अङ्रेजी सुनाएं।  केही समय पछी गाउँकै एक जना अङ्रेजी कै शिक्षक पनि रडियो लिएर आउनु भयो राजा मारिएको पक्का भयो ।  दिनभरी अनेक अड्कलहरु भए ।  देशमा माओबादी द्वन्द चरम उत्कर्समा पुगेकोले शंकाको सुइ त्यता पनि तेर्सियो । पाँच सात हजार सेनाले घेरेको दरबारमा यो सम्भब नभएको भन्ने तर्क पनि आउन थाले ।  दिन भरी अन्न्योलता कायम रह्यो । साँझ चार पाँच बजे तिर सरकारी मुख पत्र रडियो नेपालले  दरबारमा स्वचालित हतियार पड्केको समाचार सुनायो । त्यसले झन अन्यौलता  बढायो  । दरबारमा कस्तो स्वचालित हतियार  रहेछ? संसार भर नेपालीकै समाचार छायो ।  अन्यौलता कायमै रह्यो ।

दरबारमा यस्तो भएको हो भन्ने अनुमान र अड्कलमात्र भयो । त्यहिबेला देखिको अन्यौलता र अड्कल  आजसम्म पनि उत्तिकै छ । भोलीपल्ट  हतार हतारमा राजपरिबारका सदस्यको पशुपतिमा अत्यष्टि गरियो । आज दरबार हत्याकाण्डको १९ बर्ष पुरा भएको छ तर हत्या कस्ले र किन गरेको थियो ? भनेर बुझ्ने जनताको इच्छा पुरा भएको छैन । समय बित्दै गयो देशमा गणंतन्त्र आयो । नारायणहिटी दरबार 'म्युजियम' बन्यो । अध्ययनकै सिलसिलामा यो पङ्तिकारलाई काठमाडौं  जाने मौका मिल्यो ।  म्युजियम बनेको दरबार राजा बस्ने दरबार कस्तो रहेछ भनेर तीन पटक दरबार छिरें र गहिरो तरिकाले हत्याकान्ड बुुझ्न खोजें तर सामान्य दिमाग भएको मैले केही बुझ्न सकिन ।  

घटना  भएको त्रिभुवन  सदन भत्काइएको छ । र्को बिल्डिङको पर्खालमा गोलीका दाग छन ।  ति दाग हेर्दा कुनै मेशिन गन कै दाग जस्तो देखिन्छ। त्यो बाहेक त्यहाँ कुनै दसी प्रमाण भेटिंदैन । अमिलो मन र अनगिन्ती प्रश्न लिएर दरबारबाट बाहिरिनुको कुनै बिकल्प छैन ।

भन्ने गरिन्छ दरबारमा हरेक महिनाको तेस्रो शुक्रबार पारीवारीक जमघट हुन्थ्यो । खासगरी त्यो भेटघाट युबराज दीपेन्द्रले गरेका आयोजना गरेेेेका थिए।  सधैंजसो मुमा बढामहरानीलाई भेटेर बिरेन्द्र पार्टीमा सामेल  भएका थिए र त्यही बेला दरबारमा गोली चल्यो । हत्याकाणड पछी तारानाथ रानाभाटको नेतृत्वमा छानबीन आयोग बन्यो र भन्यो युबराज दीपेन्द्रले नशाको सुरमा राज परिवारको हत्या गरे ! उक्त कुरालाई कसैले पनि पत्याएनन्।  

नेपालको इतिहासमाा राजाहरु काटिने मारिने घटना  नयाँ  होइन । त्रैलोक्यलाई बिष खुवाएर मरिएको घटना कोतपर्वमा, भण्डारखाल पर्ब हाम्रै इतिहास हुन् । त्यसैले घटना कुन समय र परिस्थितीमा भयो भन्ने मुख्य  बिषय हुन्छ ।  जस्तो कोतपर्व  दरबारमा भाई भारदारबिच चरम द्वन्द भएको अवस्थामा दरबार भित्रैबाट भएको छ । त्यसैले  राजा महेन्द्रले भनेको हुनुपर्छ शत्रु जहिलेपनी घर बाहिरको भन्दा घर भित्रकै खतरनाक हुन्छ । खासगरी यो पङ्तिकारको विचारमा नारायणहिटी हत्याकाण्ड तीन मुख्य कारणले भएको हुनुपर्छ   ।  नम्बर एक नेपालका राजासँग केही बिदेशी शक्ती नराम्रोसँग चिडिएका थिए ।  चाहे त्यो प्रोटोकलको बिषयमा  होस् वा उत्तरतिरको चाइनाको बढ्दो प्रभावलाई लियर होस् । दोस्रो दरबारभित्रकै आन्तरिक द्वन्द।  राजा बिरेन्द्र  र  दीपेन्द्रबिच बिबाह र बढ्दो  माओवादी द्वन्दको समाधान गर्ने बिषयमा गम्भिर मतभेद थियो । दरबारमा  बिबाह ठुलै बिषय  बन्छ ।  नेपालमा मात्र नभएर ब्रिटेनमा पनि राजकुमार विल्लियमको केटसँगको बिवाह महारानी एलिजाबेथ द्वितियले असन्तोष जनाएकी थिइन भने युवराज ह्यारीले त भर्खरै दरबार नै छोडे ।  तेस्रो हो राजा बिरेन्द्रको अथाह सम्पत्ति । राजा बिरेन्द्र   र दीपेन्द्र बिच खटपट छ  भन्ने कुरा दीपेन्द्रले बेला मौका केही दरबार निकटहरुसँग गरेको कुराकानीबाट प्रस्ट हुन्थ्यो । उनले बेला मौकामा बाबुको आलोचना  गर्थे ।  बिबाहको बिषयमा   पनि बाबु आमा तगारो भएपछी केही दरबारलाई र दीपेन्द्रको आनीबानीलाई राम्रोसँग बुझेका देशी बिदेशी  शक्तिले  दीपेन्द्रलाई उक्सायो र कन्स्पेरेसी थेउरी एक अन्तर्गत दीपेन्द्रलाई बाबुमाथि गोली हान्न लगायो । राजा हुने विश्वाश दिलायो र सम्पूर्ण   योजना  बनाइयो तर कन्स्पेरेसी थेउरी दुई अन्तर्गत  दीपेन्द्रले फायर खोलेपछी दीपेन्द्र, बिरेन्द्र, धिरेन्द्र लगायत सबै माथी  गोली बर्षाइयो । पाहिला दरबारमा फायर दीपेन्द्रले नै खोलेको हुनुपर्छ र दीपेन्द्र दोस्रो ब्यक्तीबाट मरिएको हुनुपर्छ ।  यस्मा केही आधारहरु छन् जस्तो एक दीपेन्द्रलाई गोली देब्रे कन्चटमा लाग्नु दोस्रो दीपेन्द्रले नशा सेवन गरेको  भन्नु  र रगत परिक्षण  गर्दा त्यो नभेटिनु (हेर्नुस् डा. उपेन्द्र  देवकोटाको अन्तर्वाता   युटुबमा )।  योजना  अनुसारनै  दीपेन्द्र दोश्रो ब्यक्तीबाट मारिएपछी रजपरिवारका कुनै पनि सदस्यको पोस्टमार्टम गरिएन । यदी यो घटनाको सत्य तथ्य बहिर ल्याउन चाहेको  भए प्रशस्त प्रमाणहरु दरबारमा थिए जुन देश, दुनियाँ  र दरबारकै भलाई हुन्थ्यो  ।  राजा बिरेन्द्रले कट्लेरी ( चम्चा,  काँटा ) समेत ब्रिटेनबाट  ल्याएका थिए भने सिसि क्यामरा दरबारमा किन थिएन ? दोस्रो, घटना   घटीसके पछी नजिकको टिचिङ हस्पिटल  हुँदाहुँदै छाउनी किन लगियो ? घटना घटेको एक घण्टा भित्रै त्रिभुवन सदनमा सफा गर्न कस्ले र किन निर्देशन दियो? तत्कलिन  प्रधानमन्त्री गिरीजाप्रसाद कोइरालालाई दीपेन्द्रले रात्रीकालिन भोजमा आउन किन  तारन्तार फोन गरे ? किन अरु बेला भन्दा दीपेन्द्र  बढी सकृय भए हौसिए ? त्रिभुवन सदन किन भत्काइएको ? यत्रो घटना हुँदा पोस्टमार्टम किन गरिएन ? नेपालीमा राजा मरिएकै भनेर बिबिसि र सिएनएनले पहिला कसरी थाहा पायो ? यि  र अनेक प्रश्न आज  हरेक नेपालीको मनमनमा छन्।

यो पङ्तिकारले नारायणहिटी  दरबारमामात्र होइन ब्रिटेनको बकिङ्हम प्यालेस अगाडि पनि उभिएर यि प्रश्न को उत्तर खोज्यो जुन अनुत्तरित छन् र अनुत्तरित नै रहने छन् ।

राजनीतिको रोटी सेक्न जस्ले जस्लाई दोष लगाएपनि वास्तवमा नेपालको  राजतन्त्र  माथि केही देशी बिदेेेशी दुस्मनको नजर परेको हो ।  नेपालको इतिहासमा   हरेक दस पन्ध्र बर्षमा ठुलो घटना घटेको  हुन्छ । यहांनेर बुढी  मरी भन्दा पनि काल पल्कियो भन्ने चिन्ता  हो ।

(दरवार हत्याकाण्ड सम्बधि यो लेख लेखकका निजी विचार हुन् ।)